SINT-JACOBSPOORT EN
HAVENFRONT BLOOTGELEGD
ONDERZOEK ARCHEOLOGEN:
0
In maart van dit jaar werden de resten van de
Sint-Jacobspoort onder de Rijtuigweg opgegraven.
De Jacobspoort was een van de stenen stadspoorten in
de omwalling van de havenbuurt en ooit een imposant
gebouw, vergelijkbaar met de Gevangenpoort. In deze
bijdrage leest u hoe de poortfunderingen na 136 jaar
weer het daglicht zagen en wat de rol van het gebouw
in de stadsverdediging was.
door Marco Vermunt
v-'
Op het einde van de vijftiende eeuw
ging het de stad zo voor de wind dat
men besloot om het economisch
belangrijke havenkwartier uit oogpunt
van veiligheid te omwallen. Dat werk
werd tussen 1484 en 1488 uitgevoerd en
bestond grotendeels uit het uitgraven
van grachten en opwerpen van aarden
wallen over een totale lengte van 1300
meter, waarbij niet alleen de eigen
bevolking meehielp, maar ook de
bewoners van de omringende dorpen
(verplicht) inspanningen leverden.
Het havenkwartier moet aan de
zuidzijde al eerder een soort van
verdediging hebben gehad,
waarschijnlijk in de vorm van een lage
wal en een gracht (vest), die in 1424
wordt vermeld. Dit werd bevestigd
door opgravingen in 2011 op de
voormalige gemeentewerf (nu
noordzijde van de Van Konijnenburg-
weg). De mysterieuze oude vest
bleek het verlengde te zijn van de
Vissershaven: een oude kreek die in de
veertiende of vroege vijftiende eeuw
was gekanaliseerd en in oostelijke
richting als een grachtje doorgetrokken
was. In 1447 werd het noordelijke stuk
van de kreek verbreed tot een nieuwe
haven: de 'Engelse kaai'. 1
De stadswal van 1484-1488 kreeg
een ander, veel ruimer beloop en
omsloot ook de nieuwe haven. De wal
liep langs de Fabriekstraat en de Van
Konijnenburgweg westwaarts tot de
aansluiting met de Oude Vissershaven
en boog dan naar het noorden, langs
de Vissershaven tot aan de Rijtuigweg.
De noordelijke wal liep onder de
Blokstallen en Gebouw-T door en
maakte een knik ter hoogte van de
hoek Molenbergstraat-Rijtuigweg.
fOOrn
De omwalling van het Havenkwartier van 1484-1508. De cijfers zijn de opgravingen.
1: Wilhelminaveld (bouw archiefdepot), 2: Hoek van het Smitsvestterrein Blauwe Schuit,
3: Fabriekstraat, 4: terrein van de gasfabriek, 5: de gemeentewerf, 6: stadsverwarming
onder de Rijtuigweg, 7: de Sint-Jacobspoort bij het Nedalcoterrein, 8: Oude Vissershaven.
34
WATERSCHANS Mo.3 OW SEPTEMBER 2020
