HERMAN BETAALDE DE HOOGSTE PRIJS De verborgen oorlogsgeschiedenis van een dappere Bergse jongeling Dit is de geschiedenis van een groep jonge verzetsmensen uit Bergen op Zoom en omgeving. Ze zijn in Frankrijk verraden, gearresteerd en gedeporteerd naar concentratiekamp Sachsenhausen in Oranienburg waar ze jaren als dwangarbeider in erbarmelijke omstandigheden hebben doorgebracht. Door ontbering, zwaar werk, mishandeling en oorlogsgeweld vonden ze er de dood of droegen een levenslang trauma met zich mee. Dit onderdeel van het Bergse verzetsverleden is tot op heden nog niet gedocumenteerd. door Koert Damveld gm m f SE Mijn ouders waren van de generatie die als tiener of jongvolwassene de Duitse bezetting heeft meegemaakt. Er werd thuis over die periode niet veel gesproken en ik kwam er pas laat achter dat mijn vader Fons een broer heeft gehad die in Duitse gevangen schap is omgekomen. Ook ooms en tantes waren niet erg spraakzaam over het afschuwelijke levenseinde van hun broer Herman Damveld (1921-1944), die in Bergen op Zoom actief was in het verzet. Tijdens een poging naar Engeland te vluchten is hij door verraad in Frankrijk opgepakt, naar Duitsland afgevoerd en daar in een concentratiekamp om het leven gekomen. Dat was alles wat ik over hem wist, totdat ik in 1988 een oom en tante hielp verhuizen. Zij waren beiden ongehuwd en woonden nog in het ouderlijk huis. Bij het leegruimen en inpakken van de inhoud van de kasten kwam ik een bundeltje oude, handge schreven papieren tegen, die voorzien waren van zegels en stempels met nazisymbolen. 'Dat kan weg', hoorde ik achter mijn rug. Mijn nieuwsgierig heid voorkwam dat het bundeltje in de vuilniszak belandde en ik mocht het mee naar huis nemen. Het waren brieven van Herman aan zijn familie, verzonden tussen april 1943 en maart 1944 vanuit Oranienburg Konzentrati- onslager bei Berlin, en daarnaast nog enkele andere documenten uit die periode. Het bundeltje was blijkbaar bijeengehouden als laatste tastbare herinnering aan hun zoon door de ouders van Herman (die ik niet gekend heb; mijn opa overleed als laatste van de twee, een half jaar na mijn geboorte). Ik begreep dat onverwerkt verdriet de oorzaak was van deze zwijgzaamheid in de familie en besloot het te laten rusten tot na het overlijden van de laatste broer of zus van Herman. In 2016 is de laatste van de elf kinderen van deze generatie overleden. In het hiernavolgende probeer ik de laatste levensjaren van Herman Damveld te reconstrueren, zodat een van de namen op de verzetsplaquette achter de St.-Gertrudiskerk weer een gezicht krijgt. Het verhaal gaat niet alleen over Herman, maar ook over zijn vrienden die hem op het eind van zijn korte leven nabij waren en van wie enkelen de verschrikkingen van het concentratiekamp hebben overleefd, zoals de eveneens uit Bergen op Zoom afkomstige Michel Lacor (1917-?) en de Duitser Hans Steinhage (1919-2010), die na de oorlog lang in Bergen op Zoom heeft gewoond. Hermans jonge jaren Herman Damveld was het zevende kind van Herman Damveld Sr. en Maria Roolvink. Herman Sr. werkte aanvan kelijk voor een Stork-vestiging in Tiel. Daar werd Herman jr. in 1921 geboren. Toen Stork De Holland in Bergen op Zoom overnam, verhuisde de familie in 1928, net als veertig andere gezinnen, van Tiel naar Bergen op Zoom. 6 Herman Sr. werd baas van de gieterij en betrok met zijn gezin van inmiddels negen kinderen een huis op het fabrieksterrein aan de Havendijk, vlakbij de Kop van 't Hoofd. Herman doorliep de hbs en werd, kort voor het begin van de Duitse bezetting, ambtenaar bij de PTT (het voormalige 'Staatsbedrijf der Posterij en, Telegrafie en Telefonie'). Sinds het begin van de bezetting was hij vanuit die betrekking actief in het verzet door spionage te verrichten en officiële Duitse stukken te onderscheppen. Hij onderhield contacten met de illegale Ordedienst, die hem en nog enkele anderen naar Engeland wilde sturen voor een speciale opdracht. 7 Voor zijn vertrek schreef hij zijn familie een brief, die hij waarschijnlijk in bewaring heeft gegeven bij iemand van het verzet die de opdracht had deze na geruime tijd bij zijn ouders te bezorgen. In de brief zijn namen van mensen met wie 12 WATERSCHANS Mo.3 SEPTEMBER 2020

Periodieken

De Waterschans | 2020 | | pagina 12