met de kerstwens 'de volgende 25
december weer in ons eigen lieve
Vaderland te midden van onze dierba
ren en bekenden te mogen vieren.'
Wim Kock staat in zijn kerstge
dachte uitgebreid stil bij de manier
waarop het leven in het kamp invloed
heeft op ieders karakter, gedachten en
gevoelens. 'De meesten van ons
kwamen in dit kamp, onbedorven,
eerlijk, mensen met principes, anderen
waren zelfs nog onwetend en tamelijk
naïef, vol goed vertrouwen in de
wereld.' Dat veranderde door de totaal
gewijzigde levensomstandigheden.
De confrontatie met 'gewetenloze
schurken en spitsboeven' en de
gedwongen samenwerking met 'de
grootste schurken en egoïsten' dreigde
ieders goede karaktereigenschappen te
verstikken. Wim spreekt over de
inwendige strijd tussen het normale,
betere 'ik' en het opduiken van slechte
karaktertrekken, en over vragen, zoals
'wat is er toch met mij aan de hand?
Ben ik dan ook al een sadist geworden?
Ik voel me bij het zien van een moord
niet meer uit het evenwicht gebracht?
Gevoelloos, hard en onverschillig werd
ons karakter en onze geest, niet bij
allen in dezelfde mate, maar ieder
kreeg zijn portie mee. Nu schrikken
we, bij het nader beschouwen van onze
innerlijke gesteldheid, terug voor onze
eigen armoede: we zijn zo arm gewor
den, zo arm aan geest, zo arm aan
verheven gevoelens en gedachten, zo
arm aan menselijkheid.' Hij vergelijkt
het eigen gemoed met een kaal, dor
distelland. 'En nu er over enige dagen
weer een nieuw jaar gaat beginnen,
kunnen we vol moed de hand aan de
ploeg staan en beginnen met het
omploegen van dat distelland. Een
bloeiende akker willen we ervan
maken, vruchtbaar, rijp en met
bloemen van menselijkheid, fijngevoe
ligheid en ervarenheid bezaaid. Dat we
zo, allen hier tezamen, als gerijpte en
wijzer geworden mannen naar ons
geliefde vaderland mogen terugkeren,
dat wens ik jullie allen van ganser
harte. Die genade ook willen we van het
Kerstkind afsmeken in deze dagen.
De deelnemers aan dit bizarre
kerstfeest hadden al twee, drie of vier
keer geen Kerstmis meer thuis gevierd en
het zou voor de overlevenden nog bijna
anderhalf jaar duren eer ze naar het
geliefde vaderland zouden terugkeren.
Bombardement
Gedurende de aanloop naar D-day, die
uiteindelijk op 6 juni 1944 plaatsvond,
probeerden de geallieerden vooral Duitse
installaties en spoordoelen in België en
het noorden van Frankrijk met bombar
dementen uit te schakelen. Daarnaast
werd geprobeerd de dieper in Duitsland
gelegen wapen- en luchtvaartfabrieken
uit te schakelen. Deze strategie kost
Herman Damveld het leven.
In de ochtend van zondag 18 april 1944
vertrekken vanaf de Engelse vliegvel
den Glatton, Polebrook en Deenethorpe
negen squadrons met elk zes B-17
bommenwerpers van de US Air Force
met als bestemming de Heinkel
vliegtuigfabriek in Oranienburg. 74
De SS-leiding zou vanuit Zwitserland
gewaarschuwd zijn door de geallieerden
om het Heinkel-terrein van gevangenen
vrij te maken. 75 Dit gebeurt echter
niet, waardoor vele gevangenen,
wellicht honderden, bij dit bombarde
ment omkomen. De exacte aantallen
zijn niet bekend. Hans Steinhage
beschrijft deze voor Herman fatale
dag als volgt: 'Onder de hallen [van de
fabriek] waren douches, wasruimtes
en voorraadruimtes. Die werden, toen
Heinkel tot concentratiekamp werd
omgebouwd, deels als slaapruimtes
gebruikt. Houten bedden met
stromatrassen met smalle gangen.
Grote ventilatieroosters werden tijdens
alarm van binnenuit met ijzeren horren
gesloten. Bepaalde kelders zijn tijdens
het bombardement geraakt. Niemand
kon eruit, men stikte en verbrandde.'
De overige gevangenen proberen
tijdens het bombardement met
duizenden tegelijk een veilig
heenkomen te vinden, in het naast
het kamp gelegen bos. 'Weliswaar was
dat geen garantie voor overleving,
wisten we, maar het was in elk geval
beter buiten te zijn dan opgesloten te
zitten in de kelderruimtes.' 76
Hermans kampvriend Wim Kock
uit Eindhoven, stuurt al enkele dagen
na het bombardement een brief aan
zijn familie. Op het einde van een
lange zin die aan zijn broer is gericht
schrijft hij: en mijn vriend
Vluchtplan voor de geallieerde bomaanval op de Heinkel vliegtuigfabriek bij
Oranienburg. Foto: zie noot 74.
22
WATERSCHANS Mo.4 OW DECEMBER 2020
