Herman uit B.o.Z. heeft hetzelfde
gehad als je vriendin Ria. Vergeten
jullie vooral niet de familie Damveld
te schrijven.' Wie Ria was, is niet
bekend, maar de lezer wist ongetwij
feld dat zij bij een bombardement was
omgekomen en kende daarmee dus
ook het lot van Herman. De brief van
Wim is overgeleverd bij het bundeltje
brieven van Herman, dus vermoede
lijk heeft de familie Kock de post van
hun zoon ter informatie doorgestuurd
naar de ouders van Herman. 77
De officiële mededeling van zijn
overlijden ontvangen vader en moeder
Damveld pas veel later. De rouwkaart
die zij op 24 mei versturen, begint
met de woorden: 'Heden ontvingen
wij uit Oranienburg (bij Berlijn)
de droeve tijding, dat door een
noodlottig ongeval omstreeks Pasen
is overleden Wat voor ongeval
het betrof en de precieze overlijdens
datum worden zelfs niet meegedeeld.
De familie kan in de buurt van
de Nederlands-Duitse grens de
persoonlijke bezittingen van de
overledene ophalen. Damveld Sr.
treft in het pakket de bebloede
kleding van zijn zoon aan, die hij
op de terugweg naar huis uit de
trein werpt. 78
Dodenmarsen
Na het bombardement is de vliegtuig
productie bij Heinkel Oranienburg
ingestort. Begin 1945 kwamen de
Russische troepen hoorbaar steeds
dichterbij. Omdat de aanvoer van
levensmiddelen naar het kamp
daardoor moeilijk werd, was er bijna
geen eten meer voor de gevangenen.
Hans Steinhage herinnert zich van
de laatste maanden in Oranienburg:
'Veel mensen waren tot skeletten
vermagerd en konden zich amper
staande houden. Ziektes heersten,
oedeem was overal. Het was een
inferno van ellende en doelloosheid.
Het kamp was vol met spookachtige,
dolende geraamten met een blik op
oneindig.' 79 De laatste dagen voor
het kamp ontruimd werd waren er
dag en nacht bombardementen.
Velen vreesden na jarenlang het
moordsysteem van de nazi's overleefd
te hebben, alsnog het leven te verliezen.
Op 21 april moest iedereen zich
gereedmaken voor vertrek. 'Al na
enkele kilometers knalden de eerste
schoten achter ons, en we begrepen
wat er gebeurde. Een dode werd in
de greppel gedonderd. Dit geluid
hoorden we, hoe langer we liepen,
steeds vaker.' Dagenlang trokken
tienduizenden gevangenen, sommigen
blootsvoets, in noordelijke richting.
Het aanvankelijke plan was de
gevangenen naar de Oostzee te
laten lopen, in te schepen richting
Denemarken en onderweg de schepen
tot zinken te brengen. Ze werden
uiteindelijk gestopt door geallieerde
of Russische troepen, waarna ze
■irs i.iw 11
A*™*, NrtOliS
Afgeworpen bommen op de Heinkelfabriek, gefotografeerd vanuit een van
de Amerikaanse bommenwerpers. De vliegtuigproductie in Oranienburg
kwam nagenoeg tot stilstand, ten koste van honderden onschuldige
mensenlevens. Foto: zie noot 74.
De familie Damveld bijeen kort na de oorlog. Herman is er niet meer, maar de uit
gevangenschap teruggekeerde Michel Lacor (geheel links) lijkt zijn plaats te hebben
ingenomen. Annie is de derde van rechts op de staande rij. Haar partner is afwezig.
Foto collectie Herman Damveld te Berkel en Rodenrijs.
WATERSCHANS No.4 DECEMBER 2020
23
