m i u I T él 5 H CC f— 2. De memoires van Hans Steinhage A I -=^ K 3. De kerstviering van 1943 Uitgaande post bleef wel een week of langer liggen voor die verzonden werd, en regelmatig werden brieven in het geheel niet verzonden, zonder de schrijver daarvan op de hoogte te stellen. Ook binnenkomende post werd soms vernietigd zonder de geadresseerde gevangene te informeren. In een brief, geschreven op een zondag in augustus 1943, verzucht hij: 'Het bedrukt mij echter een beetje, dat ik al sinds meer dan 2 maanden geen berichten meer gekregen heb.' Om een brief naar huis te versturen moest er wel een postzegel gekocht worden; die werd betaald met het geld dat gevangenen per postwissel konden ontvangen. Hans Steinhage kwam uit een Duitse familie met zes kinderen die om veiligheidsredenen naar Oldenzaal was uitgeweken om daar de verzetsactiviteiten tegen het naziregime voort te zetten. De vader van Hans Steinhage gaf met een compagnon de antinazistische krant Der Deutsche Weg uit, gericht op een katholiek Duitstalig lezerspubliek. Hans en zijn oudste zus werkten ook voor deze krant. Kort na de Duitse inval in Nederland slaagde zijn vader erin onder te duiken maar Hans en zijn zus werden opgepakt. Hans werd via de gevangenissen van Almelo en Berlijn-Alexanderplatz naar Oranienburg afgevoerd, waar hij van 1940 tot 1945 gevangen zat. Hij heeft daar een aantal medegevangenen uit Bergen op Zoom ontmoet, en een van die ontmoetingen heeft er zelfs toe geleid dat een belangrijk deel van zijn leven zich later in Bergen op Zoom af zou spelen. Na 65 jaar stilzwijgen verzamelde hij de moed zijn herinneringen te openbaren. Begin 2010, enkele maanden voor zijn dood, verscheen zijn getuigenis, opgetekend door Hans van Harten, onder de titel Verzet door het woord. Verzet door hel woord :t dc )0 F De memoires van Hans Steinhage zijn in 2010 kort voor zijn overlijden uitgegeven onder de titel Verzet door het woord. K r_— r Herman Damveld, Michel Lacor en Hans Steinhage hielden samen met nog zes Nederlandse kampgenoten met Kerstmis 1943 een geïmproviseerde kerstviering in het concentratiekamp. Tenminste vijf deelnemers droegen een kerstgedachte voor. Hans Steinhage heeft deze verzameld en bewaard. Toen het Russische leger in april 1945 Oranienburg naderde werden de gevangenen in groepen van vier- tot vijfhonderd personen te voet afge voerd richting het noorden. Tijdens deze dodenmarsen kwamen duizenden gevangenen om het leven door uitputting, ziekte en geweld. In zijn plunjezak heeft Hans Steinhage de kerstgedachten van 1943 meegenomen; later heeft hij ze Bergen op Zoom uitgetypt. In 2006 trof de jongste dochter van Hans het document aan in een doos met spullen uit het ouderlijk huis. Omdat ook de kerstoverweging van Herman Damveld er in stond, kreeg ik kort na deze ontdekking van de familie een kopie. Dit document is voor een groot deel ook opgenomen in Verzet door het woord. Hans Steinhage op 90-jarige leeftijd bij de presentatie van zijn memoires Verzet door het woord in 2010. Foto collectie fam. Steinhage. De getekende omslag van het bundeltje met kerstoverwegingen van Hans Steinhage en zijn kampvrienden in Konzentrationslager Sachsenhausen. Opvallend detail: er staat niet Heinkel, maar Hienkel. Collectie fam. Steinhage. 26 WATERSCHANS No.4 DECEMBER 2020

Periodieken

De Waterschans | 2020 | | pagina 26