m i u
I T
él 5
H
CC f—
2. De memoires van Hans Steinhage
A I
-=^ K
3. De kerstviering van 1943
Uitgaande post bleef wel een week of langer liggen voor
die verzonden werd, en regelmatig werden brieven in het
geheel niet verzonden, zonder de schrijver daarvan op de
hoogte te stellen. Ook binnenkomende post werd
soms vernietigd zonder de geadresseerde gevangene te
informeren. In een brief, geschreven op een zondag in
augustus 1943, verzucht hij: 'Het bedrukt mij echter een
beetje, dat ik al sinds meer dan 2 maanden geen berichten
meer gekregen heb.' Om een brief naar huis te versturen
moest er wel een postzegel gekocht worden; die werd
betaald met het geld dat gevangenen per postwissel
konden ontvangen.
Hans Steinhage kwam uit een Duitse familie met zes
kinderen die om veiligheidsredenen naar Oldenzaal was
uitgeweken om daar de verzetsactiviteiten tegen het
naziregime voort te zetten. De vader van Hans Steinhage
gaf met een compagnon de antinazistische krant Der
Deutsche Weg uit, gericht op een katholiek Duitstalig
lezerspubliek. Hans en zijn oudste zus werkten ook voor
deze krant. Kort na de Duitse inval in Nederland slaagde
zijn vader erin onder te duiken maar Hans en zijn zus
werden opgepakt. Hans werd via de gevangenissen van
Almelo en Berlijn-Alexanderplatz naar Oranienburg
afgevoerd, waar hij van 1940 tot 1945 gevangen zat. Hij
heeft daar een aantal medegevangenen uit Bergen op
Zoom ontmoet, en een van die ontmoetingen heeft er zelfs
toe geleid dat een belangrijk deel van zijn leven zich later
in Bergen op Zoom af zou spelen. Na 65 jaar stilzwijgen
verzamelde hij de moed zijn herinneringen te openbaren.
Begin 2010, enkele maanden voor zijn dood, verscheen
zijn getuigenis, opgetekend door Hans van Harten, onder
de titel Verzet door het woord.
Verzet door hel woord
:t dc
)0 F
De memoires van Hans Steinhage zijn in 2010 kort voor zijn
overlijden uitgegeven onder de titel Verzet door het woord.
K
r_—
r
Herman Damveld, Michel Lacor en Hans Steinhage hielden
samen met nog zes Nederlandse kampgenoten met
Kerstmis 1943 een geïmproviseerde kerstviering in het
concentratiekamp. Tenminste vijf deelnemers droegen
een kerstgedachte voor. Hans Steinhage heeft deze
verzameld en bewaard. Toen het Russische leger in april
1945 Oranienburg naderde werden de gevangenen in
groepen van vier- tot vijfhonderd personen te voet afge
voerd richting het noorden. Tijdens deze dodenmarsen
kwamen duizenden gevangenen om het leven door
uitputting, ziekte en geweld. In zijn plunjezak heeft Hans
Steinhage de kerstgedachten van 1943 meegenomen;
later heeft hij ze Bergen op Zoom uitgetypt. In 2006 trof
de jongste dochter van Hans het document aan in een
doos met spullen uit het ouderlijk huis. Omdat ook de
kerstoverweging van Herman Damveld er in stond, kreeg
ik kort na deze ontdekking van de familie een kopie.
Dit document is voor een groot deel ook opgenomen in
Verzet door het woord.
Hans Steinhage op 90-jarige leeftijd bij de presentatie van zijn
memoires Verzet door het woord in 2010. Foto collectie fam. Steinhage.
De getekende
omslag van het
bundeltje met
kerstoverwegingen
van Hans
Steinhage en zijn
kampvrienden in
Konzentrationslager
Sachsenhausen.
Opvallend detail:
er staat niet
Heinkel, maar
Hienkel.
Collectie fam. Steinhage.
26
WATERSCHANS No.4 DECEMBER 2020