Krabbegat, 'Avestad'
Op naar de volgende stap in de zoektocht naar water. Het
zoute water dichtbij de stad, de haven en het strand. Bergen
op Zoom ligt gunstig, vlakbij de Schelde. Deze rivier vormt
van oudsher de verbindingsweg tussen de Noordzee en
Antwerpen. Bergen op Zoom ligt op de route en kooplieden
en schippers komen van heinde en verre om de beroemde
Bergse jaarmarkten te bezoeken. Eeuwenlang heeft Bergen
op Zoom te maken met een getijdehaven. Geen wonder dat
hier veel schilderijen van de oude haven te vinden zijn.
Waarbij uiteraard de Bergse schilder Willem van Dort Sr.
niet ontbreken mag. Naast zijn schilderijen zijn ook twee
vazen van Kunstaardewerkfabriek De Kat te zien waar een
tekening van Van Dort op is aangebracht.
Havens en stranden
In de rest van Nederland wordt ook naar havens en
stranden gevaren. Zoals bij Johan Hendrik Weissenbruch
die 'luchtschappen' schildert; imponerende luchten
boven schepen op het strand. Een lust voor het oog zijn
ook de imposante schepen die op de diverse redes
liggen in Amsterdam, Texel en Enkhuizen.
Laat u niet om de tuin leiden door de naam van de
Bergse schilder David Kleyne; zijn schilderij is prachtig
in de gedetailleerde weergave van schepen en tuigage
in zijn 'Scheldegezicht'.
Potvis op de Binnenplaats
De expositie doet ook een beroep op het vermogen tot
visualisatie van de bezoeker. Denkt u zich eens in, op
30 oktober 1666 spoelt er een dode potvis aan op de kust
van de Zuidgeest ten zuidwesten van Bergen op Zoom.
De potvis is de grootste tandwalvis en tevens een van de
grootste roofdieren die bekend zijn in de dierenwereld.
Mannetjes worden tot achttien meter lang en vrouwtjes
tot elf meter; het gewicht kan tot vijftig ton bedragen.
De potvis voedt zich onder andere met reuzeninktvissen,
enorme pijlinktvissen, die hij tot op drieduizend meter
diepte vangt. En dat ligt dan op de kust hier niet ver
vandaan. Maar volgens oud recht behoort alles dat uit de
zee aanspoelt toe aan de markies van Bergen op Zoom. Het
dier wordt daarom overgebracht naar de Grote Binnenplaats
van het Markiezenhof. Kunt u zich dit voorstellen?
Van de haven naar open zee
In de grote tentoonstellingszaal drie grote zeegezichten
van Jacob Maris en Hendrik Willem Mesdag. Ze vormen
onbedoeld (door de schilders) een drieluik met de schepen
in serene rust op rustig water. Aan de andere zijde van de
zaal slaat de stilte langzaam om in storm. En niet zomaar
een storm, maar wel veertien stormen, die in de zestiende
eeuw hele dorpen verzwolgen. Ze staan nu bekend als de
verdronken dorpen, zoals Hildernisse, Oud-Ossendrecht
en Polre, en de stad Reimerswaal. Voorwerpen uit deze
plaatsen zijn nu stille getuigenissen van de natuurrampen
uit het verleden.
In het verlengde daarvan ook aandacht voor de waters
noodramp in 1953. Zeeland, de polders van West-Brabant
Willem van Dort Sr. schildert niet
alleen schepen, maar ook de
hardwerkende mens in de haven.
Kunstaardewerkfabriek De Kat
heeft ook haar medeleven willen
tonen door een tekening van
Van Dort over te nemen op
twee vazen.Sinds 2018 bezit het
Museum het Markiezenhof ook
de tekening behorende bij een
van de vazen. Beide zijn in de
expositie te zien.
Kunstaardewerkfabriek De Kat, Twee vazen met
batraven, ca. 1906-1918, aardewerk, eigen
collectie
30
WATERSCHANS Mo.4 DECEMBER 2020
