weg, waardoor de zeespiegel
wereldwijd steeg. Na een korte warme
fase tussen 14.500 en 13.000 jaar
geleden werd het opnieuw even een
tijdlang koud (Jonge Dryas). Maar
11.700 jaar geleden brak de periode aan
waarin het klimaat definitief overging
van 'de ijstijdmodus' naar de huidige
warme omstandigheden (Holoceen).
Daarin stegen de temperatuur én
de zeespiegel. Eerst ging de stijging
van de zeespiegel heel snel, soms
meters per eeuw, later vlakte die af.
Omdat het natter werd, steeg ook
het grondwater en ging er veen
(afgestorven waterplanten) groeien.
In het profiel zijn twee veenlagen te
zien (de onderste heet Basisveen, de
bovenste Hollandveen).'
Het veen zou later door de mensen
benut worden om er zout uit te
winnen en de kachel mee te stoken.
Door het afgraven van de turf
verlaagden ze het maaiveld, wat de
kans op overstromingen deed groeien.
Verdronken dorpen
'De Schelde zelf veranderde in het
Holoceen van een verwilderd riviersys
teem in een meanderende rivier die
traag zijn weg langs de Wal zocht (op
de afbeelding is één van die oude
Scheldelopen afgebeeld). De zeespiegel
kwam in de loop van de eeuwen steeds
hoger, waardoor het veengebied
langzaam maar zeker overstroomde
(Vroeg Holocene kleiafzettingen en
Middeleeuwse klei- en zandafzettingen).
Vanaf 1.000 na Chr. werd de hand van
Links: Toendra bij Sandflugtdalen
(Groenland). Zo moet het
landschap er hier 15.000 jaar
geleden ook hebben uitgezien.
Foto: Wim Hoek.
Rechts: De Brabantse Wal gezien
vanuit het Laag 15.000 jaar
geleden.
Artist impression Ulco Glimmerveen.
Bij het ontwerpen van de
artistieke impressie waren de
volgende personen betrokken:
drs. Walter Jonkers en drs.
Archana Sadhoeram van de
Provincie Zeeland, dr. Kees Kasse
van de Vrije Universiteit
Amsterdam, dr. Wim Hoek van
de Universiteit Utrecht,
prof. dr. Johan van de Koppel
van NIOZ, drs. Patrick Kiden
van de Geologische Dienst
Nederland-TNO en
drs. Ulco Glimmerveen.
heden -
2.000 -
4.000 -
6.000 -
8.000 -
10.000 -
12.000
14.000 -
16.000 -
18.000 -
De ligging van de verschillende Scheldelopen stroomafwaarts
van Antwerpen sinds het einde van de laatste IJstijd. 20.000 -
Illustratie: Patrick Kiden.
warm
Temperatuurcurve
voor de laatste
20.000 jaar,
gemaakt op basis
van zuurstofiso
topen metingen
uit de Groenlandse
IJskap (NGRIP
boring). De ster is
het moment van de
reconstructie in de
artist impression.
Illustratie: Wim Hoek.
PffoaJSenÈMtdïM
tot 7400 A 6300 BP
38
WATERSCHANS Mo.4 DECEMBER 2020
