Van jubelstad naar pauperdorp
FAUSTO NUMINE BERGA VICTRIX
'Bergen op Zoom
is uit beeld'
Beste leden,
'Wanneer voor Bergen de overgang van een dorp naar een stad met stadsrecht
plaats heeft gevonden, weten we niet precies schrijft Yolande Kortlever
in Bergen op Zoom, een stadsgeschiedenis in vogelvlucht. Er zijn wel
aanwijzingen dat er op 25 februari 1212 definitief sprake is van een stad.
Wat maakt een stad tot een stad? Zonder uitputtend te zijn, horen daarbij door
de eeuwen heen: handel en bedrijvigheid, rechtspraak, militair-strategisch
belang, kunstmecenaat, gezondheidszorg en zielzorg. En in de huidige tijd zijn
daar faciliteiten voor sport, recreatie en cultuur bijgekomen.
De geschiedenis herhaalt zich soms ook in omgekeerde volgorde en er zijn
volop signalen dat Bergen op Zoom nu, ruim 800 jaar later, in de overgang zit
van stad terug naar dorp. Wat betreft de bedrijvigheid liet ondernemersvoorman
Arn van der Vorst een half jaar geleden optekenen: 'Ik vrees dat Bergen op Zoom
afglijdt naar de status van een verpauperd dorpje', doelend op een ontbrekende
economische toekomstvisie, een 'stroef en stroperig' functionerend ambte
narenapparaat en een door dorpspolitiek geïnfecteerd stadsbestuur.
Niet alleen de bedrijvigheid staat onder druk. Eerder dit jaar kondigde
scheidend bestuursvoorzitter Hans Ensing van Bravis al aan dat het Bergse
ziekenhuis gaat sluiten. Voor het eerst sinds de dertiende eeuw zal Bergen op
Zoom geen hospitaal voor zijn inwoners binnen de stadsgrenzen hebben. Met
de sluiting van de laatste kazerne in 2003 was er ook al een eind gekomen aan
meer dan 400 jaar militaire stadsgeschiedenis en in dezelfde periode werd het
gerechtskanton Bergen op Zoom opgeheven.
Op cultureel gebied was er sinds eind jaren negentig weer een goede
podiumvoorziening, die trots Stadsschouwburg De Maagd werd gedoopt.
Intussen is de naam stilzwijgend verwaterd tot Theater De Maagd, en nu staat
deze samen met allerlei andere stadse voorzieningen op cultureel, sportief en
recreatief gebied op de tocht. De cultuursector heeft het vanwege de
coronapandemie zwaar te verduren; vele steden schieten hun lokale cultuurmakers
te hulp. Buurgemeente Roosendaal maakte hiervoor 350 duizend euro extra
vrij. Bergen op Zoom zet er het mes in.
Dat Bergen op Zoom stedelijke uitstraling begon te verliezen was al eerder waar
neembaar. De levensader van Noord-Brabant werd ooit de Brabantse stedenrij
genoemd, beginnend bij de stad Bergen op Zoom en eindigend met Den Bosch en
Eindhoven. Nu is Brabantstad de stedelijke kern van de provincie, met Breda als meest
westelijke participant en Helmond als meest oostelijke. Bergen op Zoom is uit beeld.
Bij de eerste voorstellen voor de grootscheepse bezuinigingsoperatie werd
het plan geopperd het stadhuis aan de Grote Markt in de verkoop te doen. Het
pand dat sinds de middeleeuwen ononderbroken de zetel is geweest van het
stadsbestuur. Ik ben benieuwd welke datum toekomstige geschiedkundigen
zullen hanteren als het moment dat er definitief geen sprake meer is van een stad.
Koert Damveld
Voorzitter
WATERSCHANS Mo.4 DECEMBER 2020
43
