In het voetspoor
van Jan IV
van Glymes
INTERVIEW NIC. GROSFELD
NIC. GROSFELD (84) BRENGT VERGETEN BERGSE MARKIES TOT LEVEN
Het leven van Jan IV van Glymes, diens mysterieuze overlijden op
39-jarige leeftijd in gevangenschap in Spanje en de nasleep daarvan.
Noem het gerust het levenswerk van drs. Nic. Grosfeld (84), historicus
en oud-voorzitter van de Geschiedkundige Kring in Bergen op Zoom.
Zijn fascinatie voor markies Jan IV bracht hem er in 1990 toe diens
missie naar de Spaanse koning Filips II te reconstrueren. Dertig jaar
later probeert hij nog steeds vraagtekens weg te werken over de man
die in 1567 als onderhandelaar namens de adel uit de Lage Landen in
gevangenschap een trieste dood stierf in Spanje.
door Henk Boot en Jan van de Kasteele
Wat maakt Jan IV voor u
zo'n interessante figuur?
'Ondanks dat Jan IV niet ouder werd
dan 39 jaar, is hij een boeiende figuur
in een boeiende tijd. Het was de
aanloop naar de Nederlandse Opstand,
zoals de Tachtigjarige Oorlog van
1568 tot 1648 nu wordt genoemd.
De tijd van de opkomst van het
protestantisme in de Nederlanden,
waartegen de katholieke Spaanse
koning Filips II zich met hand en
tand verzette. Zeer tegen de zin van
het tolerantere deel van de hoge adel.
Die adel was gewend in grote
zelfstandigheid binnen hun gewesten
besluiten te nemen. Gaandeweg kreeg
ze te maken met een zeer centralis
tisch ingestelde katholieke vorst.'
'Jan IV, markies van Bergen,
graaf van Walhain, stadhouder van
Henegouwen, is een bestuurder
die meer heeft betekend voor de
Nederlanden in de zestiende eeuw
dan algemeen wordt aangenomen.
Hij is veel meer dan een voetnoot in
de vaderlandse geschiedenis geweest.
Met Willem van Oranje, Egmond en
Hoorne was hij een van de kopstukken
van de tegenbeweging die vanaf 1559
goed op gang kwam. Daar wilde ik
meer van weten, en dan ga je je erin
verdiepen.'
U heeft geschiedenis gestudeerd?
'Ja, maar Jan IV zat toen nog niet in
mijn hoofd. Het was vooral door
leraar De Kroon op het Moller dat
ik geschiedenis ging studeren.
In Nijmegen. Op wat toen nog de
Katholieke Universiteit heette en
tegenwoordig Radboud Universiteit.
Mijn kandidaatsscriptie ging over
armenzorg en liefdadigheid in Bergen
op Zoom. Nadat ik mijn kandidaats
had gehaald, hoorde ik van mijn latere
schoonmoeder dat er op het Juvenaat
een pater was uitgevallen. Of dat
baantje niks voor mij was? Zo ben ik
het onderwijs ingerold. Tussendoor
heb ik mijn doctoraal examen afgelegd.
Met een studie naar de ijzerindustrie
in Nederland in het algemeen en in
Bergen op Zoom in het bijzonder. Tot
1997 heb ik in het onderwijs gewerkt.'
En ergens onderweg kwam
Jan IV op uw pad?
'De kiem is eigenlijk al gelegd in 1963
tijdens een vakantie bij Alicante met
mijn vriendin Brigitte Asselbergs,
mijn latere echtgenote, en een
dispuutgenoot. Die laatste wist te
vertellen dat er in het archief van
Simancas heel veel documenten lagen
uit de hoogtijdagen van het Spaanse
rijk. Daar heb ik toen geen actie op
ondernomen, maar het is me wel
altijd bijgebleven. De boeken van
4
WATERSCHANS Mo.4 DECEMBER 2020
