plek voor het
motoronderhoud’
‘Het was de
OPROEP
Marechaussee Eduard Knopjes (75):
door Henk Boot
Het gaat al snel nog verder bergafwaarts want al in
oktober 1995, amper twee jaar na de opening, stappen
bakker Spaapen en de Standaard-boekhandel op. Er is geen
geld te verdienen in het Gouvernement, concluderen deze
ondernemers die vanaf het begin in de winkelgalerij zaten.
Eerder in dat jaar zijn dan overigens al de kapper en
lunchroom Den Ansjovis vertrokken. Een woordvoerder
van APO, zoals de projectontwikkelaar van ABN Amro
inmiddels is gaan heten, geeft tegen Dagblad De Stem toe
dat het complex ‘niet loopt’.
VAN DE BINNENKANT VAN
HET GEBOUW ZIJN GEEN
FOTO’S TE VINDEN
Na afloop voerde de v.t.o.o of diens vervanger een
inspectie uit of dat ook allemaal goed was gedaan.’
Datzelfde Gouvernement was ook de plek waar oude
tegen nieuwe voertuigen werden gewisseld. ‘Onze wagens
en motoren hadden toen trouwens al gele kentekenplaten.’
Vanuit diezelfde districtsgarage bracht een grote DAF 328
eens per maand zo’n twintig marechaussees uit Bergen op
Zoom, Putte, Roosendaal en Rucphen naar Breda voor de
oefendagen. ‘Voor schietoefeningen, exercitietrainingen,
het bijspijkeren van onze kennis over de verkeerswetgeving
en dergelijke. Tijdens die dagen werd er altijd gesport.’
Binnen het Gouvernement zat ook de Militaire Genees
kundige Dienst (M.G.D.). Met onder meer een ziekenzaal
voor dienstplichtigen en beroepsmilitairen uit de
West-Brabantse kazernes. ‘Ze hadden daar een ziekenbak,
een DAF 1 tonner voor het vervoer van zieke of gewonde
soldaten. De militaire arts reed in een witte Kever.’
Gekazerneerde soldaten met kiespijn of andere gebits-
klachten konden er terecht bij een militaire tandarts.
‘Wanneer je met spoed moest worden opgenomen in een
gewoon ziekenhuis werden ook de kosten daarvan gedekt
door Defensie.’
Meilust
Knopjes zelf woonde tussen 1970 en 1987 met zijn gezin op
het landgoed Meilust. In één van de vier dienstwoningen
van de Bergse brigade van de Koninklijke Marechaussee
(KMar). Op een steenworp afstand van de fraaie villa
Meilust, die vanaf sinds 1950 dienst deed als marechaus
seekazerne. Deze politieman met militaire status bleef
tot twee jaar na zijn pensionering eind 2000 werkzaam
bij de KMar. Hij bekleedde er diverse hogere functies.
Voor dit krijgsmachtonderdeel was hij onder meer belast
met recherchewerk en interne integriteitskwesties.
Knopjes zwaaide af als kapitein. Hij woont nog steeds in
Bergen op Zoom.
En of Eduard Knopjes (75) nog herinneringen heeft aan
het Gouvernement. Vanaf eind jaren zestig tot in de jaren
zeventig kwam hij daar maandelijks. Eerst als marechaussee
eerste klas en later in de rang van wachtmeester. Voor het
zogeheten geleide onderhoud aan zijn motor. ‘Onze
districtsgarage, zo noemden wij dat, zat daar.’ Komend
vanaf de Korenbeursstraat, rechts naast de stalen poort bij
de ingang van het binnenterrein achter het Gouvernement,
stond die technische werkplaats. Voorzien van een
smeerput en een brug. Daar werd het wagenpark van de
marechausseebrigades uit Bergen op Zoom, Roosendaal,
Putte, en Rucphen up to date gehouden.
‘Een v.t.o.o, de voertuigentransportonderofficier, had
daar de leiding. Meestal was dat een opperwachtmeester
met een naaste medewerker, die in een aanbouw van het
Gouvernement op de begane grond hun kantoor hadden.
Daar dronken we koffie en aten er onze boterhammen op.’
Dit duo was ook belast met de rijopleidingen voor de
marechaussees in het district West-Brabant. Variërend
van rijvaardigheidstrainingen, waaronder slipcursussen,
tot ‘het rijden met toeters en bellen’ bij motorescortes
van hoogwaardigheidsbekleders of van zware militaire
transporten.
‘Het schoonhouden van de motoren deden we op onze
brigadekazerne van de Koninklijke Marechausse (KMar)
die tot 1989 in de later afgebroken villa Meilust zat. Ons
wagenpark daar bestond uit vier motoren, twee combi’s en
een jeep. Voor het reguliere onderhoud, zoals schilderwerk
of roestbehandeling, moesten we naar het Gouvernement.’
Voor de gemotoriseerde ‘dienstfietsen’ stond daarvoor een
halve dag ingepland; voor de combi’s en de jeeps een hele
dag. ‘We deden ook wel eens een bakkie bij een paar
centralisten in de oude militaire telefooncentrale naast
de garage.’
Dat onderhoud was trouwens een secuur werkje.
‘In een jeep bijvoorbeeld zaten meer dan twintig
aangewezen smeerpunten. Gemerkt met een rode kleur.
Versmarkt
P&C dat tegenover het Gouvernement zit, lonkt in 1995 nog
even naar het Gouvernement maar trekt zich al snel terug.
Het gevolg: in januari 1997 zit alleen kledingzaak Steps er
nog. De rest van het immense complex zit vier jaar na de
feestelijke opening op slot.
Er zijn eventjes plannen voor een versmarkt, maar dat
gaat niet door. Er komt pas weer leven in de brouwerij
wanneer Sportplaza in het pand trekt. En vrijwel het
volledige complex uitnut. Dat is in 1999. Een jaar later volgt
kledingzaak Duthler. Die twee houden het best lang vol,
maar in 2015 is ook dit avontuur over. Wat nog rest is
Basic Fit dat de eerste verdieping gebruikt als sportschool
en uiteindelijk als laatste huurder zal overblijven.
Plannen voor alweer een versmarkt op de begane grond
stranden als blijkt dat die in winkelcentrum De Zeeland
komt. Eventjes is er nog een oprisping. In de aanloop
naar de verkiezingen voor de gemeenteraad van 2018.
Wethouder Patrick van der Velden van het plaatselijke
GBWP komt met het grote nieuws dat in het Gouvernement
een beroepenspeelplaats komt.
Dat is een indoor-pretpark waar jonge bezoekertjes
samen met hun ouders, opa’s en oma’s van overal en
nergens voor naar Bergen op Zoom gaan komen, voorspelt
hij. Het moet de stad eens en voor altijd op de kaart zetten.
Dit waar Bergen op Zoom zo lang op heeft gewacht!
Een boodschap die de wethouder maar al te graag op
dit voor hem zo opportune moment verkondigt. Een
internationale ontwikkelaar van dit soort projecten ziet
daar blijkbaar heil in. Bergen op Zoom wordt the place to
be. Naast ongeloof is er ook enthousiasme. Maar deze
luchtballon spat bijna net zo snel uit elkaar als ie was
opgeblazen.
En daarna. Daarna wordt het stil. Heel stil.
Tot de Bergse ondernemer Marcel Simons (onder meer De
Bourgondiër, de Ster, Op de Weele, Stationszicht) eind juli
vorig jaar in BN DeStem bekendmaakt wat zijn plan is. Hij
wil het gebouw kopen en er huurappartementen in maken.
Op eerste verdieping en onder de kap. Plus op de begane
grond een grote horecazaak. Tweehonderd zitplaatsen
komen er, weet BN DeStem begin juli van dit jaar te melden
nu de plannen nader zijn uitgewerkt. Met ook nog eens een
fors terras op het Gouvernementsplein.
De sloop van wat in de jaren negentig is toegevoegd is op
het moment van het schrijven van deze bijdrage in volle
gang. Wat straks overblijft is het Gouvernement zoals het
in de achttiende eeuw is gebouwd. Die situatie dient als
uitgangspunt voor de verbouwing die gaat volgen. En dit
keer is stadsarcheoloog Marco Vermunt wel vol in beeld.
Om onderzoek te doen, verzekert architect Weyts.
10
WATERSCHANS No.3
SEPTEMBER 2021
WATERSCHANS No.3
SEPTEMBER 2021
11
Wie bij het West-Brabants Archief zoekt naar
afbeeldingen van het Gouvernement/militair
hospitaal vindt volop treffers. Veelal afbeeldingen
die door de jaren heen vanaf de buitenzijde zijn
gemaakt. En het gebouw meestal niet goed laten
zien, omdat in de tuin de nodige bomen en
bosschages stonden. Toch straalt van die foto’s
iets van de voornaamheid van het gebouw af. Dat
is onmiskenbaar.
En het maakt nieuwsgierig. Is er nog meer beeld
materiaal? Navraag bij het WBA leerde ons echter
dat er in de fotocollectie helemaal niets terug is te
vinden van de binnenkant van het gebouw.
Niet recent en zeker al niet van langer geleden.
Wellicht dat deze publicatie ertoe leidt dat er
alsnog van dat soort foto’s opduiken. Wie denkt
iets interessant te hebben kan via mail contact
opnemen met de redactie van de Waterschans:
waterschans@geschiedkundigekringboz.nl
Zo zag het winkelcentrum er uit dat in het Gouvernement werd
gelepeld. Bron: Albert Joosen, West-Brabants Archief nr SWOP058
