Frisse wind
VERBASTERD
Not in vain
Terugbladerend ontdek ik ook dat Grosfeld vanuit de
Geschiedkundige Kring de aanzet gaf tot Not in vain.
Deze documentaire kwam in 1994 tot stand vanwege vijftig
jaar bevrijding en is nog altijd terug te vinden op Youtube
via deze link: www.youtube.com/watch?v=8SyTKsifv5c
De makers volgden het spoor van de Canadese bevrijders
Dat monument is nu te vinden rechts achterin de kerk, wat
verloren in een hoekje. Maar onmiskenbaar een statement!
Twee fragmenten uit de tekst die oplicht bij het monument:
‘Ons hart behoorde toch altijd aan Bergen. Wij schiepen
deez’stad. Brachten welvaart en macht tot de oorlog met Spanje
de kansen deed keren.
Te lang was vergetelheid loon van het Glymes-geslacht.
Aan de historie van hun tijd in hof en kerk versteend worde
voor nu en later trots en trouw ontleend.’
Buiten, op de Grote Markt, treffen we ook Nic Grosfeld.
Een tegel. Pal voor de ingang van het Stadhuis. Hier stond
in 1795, de Franse tijd, de Vrijheidsboom. Om de verandering
te markeren. De jaren van vrijheid en democratie. Vanuit
de Tafelronde waar Grosfeld voorzitter van was kwam
deze tegel er. Met als tekst (van Nic):
‘d’historie van deezplaats mag Bergen leren laat eigen
vrijheid nooit in ’t tegendeel verkeren.’
En ook in de Gertrudiskapel tussen Scheldelaan en
Markiezaatsweg zijn teksten van zijn hand te vinden.
Via Jan van Giels raakte Grosfeld hier bij betrokken.
Weervisserij
En laten we de betrokkenheid van Grosfeld bij de Stichting
Behoud Weervisserij niet vergeten. Een cultuur-historisch
monument, vond hij in de jaren negentig als voorzitter van
de Geschiedkundige Kring al. Op een moment dat er nog
drie weervissers actief waren.
Betrokken was hij ook bij het eerherstel van vestingwerk
Fort de Roovere. Voortrekker Jan Sinke vond in Nic al snel
een medestrijder. Het resultaat kennen we, het is nu een
publiekstrekker van formaat!
Nic Grosfeld joeg niet alleen naar verhalen uit het
verleden. Als jager en voorzitter van de Koninklijke
Nederlandse Jachtvereniging, afdeling Bergen op Zoom,
trok hij er graag op uit om wild te verschalken.
Op pad gaan deed hij ook naar de slagvelden van de
Somme in het noorden van Frankrijk waar tijdens WO1
ongelooflijke veldslagen zijn uitgevochten. Iets wat nu
onvoorstelbaar is. ‘Ga maar uit de loopgraaf terwijl je weet
dat er een mitrailleur staat te razen’, zegt Maarten. En toch
is dat precies waardoor honderdduizenden soldaten het
leven verloren of verminkt raakten.
Aanvankelijk trok docent Grosfeld, hij gaf vele jaren
geschiedenisles aan de KSE in Etten-Leur, er met leerlingen
van die school op uit. Maar al snel volgden busladingen
vol vanuit Bergen op Zoom en overig West-Brabant.
Verteller Grosfeld wist precies die plekjes te vinden waar
hij zijn gezelschap boeiend kon verhalen over de gruwelen
van ’14-’18.
Zoon Maarten deelt die interesse van jongsaf aan.
‘Ik ben van plan dit op te gaan pakken, weer excursies te
gaan doen.’ Uit eigen interesse. Maar ook uit eerbetoon aan
zijn overleden vader met wie hij zo vaak erop uit trok.
van de stad, vanaf de landing in Frankrijk tot in Bergen op
Zoom waar ze 27 oktober arriveerden. In 2015 vroeg
Grosfeld hernieuwd aandacht voor dit tijdsmoment door
de documentaire op Youtube te laten zetten. Oftewel:
wat hij beet had liet hij niet los.
Een man die jarenlang samen met hem optrok,
Toon van Kaam, weet daar alles van. ‘We hebben tien jaar
gewerkt aan Bergens Tuyn. Maar de gemeente wilde er niks
van weten.’ Bergens Tuyn was een ambitieus plan om op
het Ravelijn zowel Gilde Sint Sebastiaan als de Stichting
Cort Heyligers te huisvesten. Schietbanen en een
onderkomen voor het Gilde.
En voor de Stichting Cort Heyligers een mooie plek om
een museum te maken. Om te herinneren aan het verleden
van Bergen op Zoom als vesting- en garnizoensstad.
‘Het is er nooit van gekomen.’ En dat betreurt Van Kaam
tot op de dag van vandaag. De twee poogden eerder al een
historisch centrum te realiseren in de stadsboerderij aan
de Dumontsdreef. Gilde Sint Sebastiaan, Geschiedkundige
Kring en Stichting In den Scherminckel trokken hier samen
in op. En al kreeg het idee de sympathie van wethouder
Bert van der Stoel, het kwam er niet van.
Henk Boot
30
WATERSCHANS No.4
DECEMBER 2021
WATERSCHANS No.4
DECEMBER 2021
31
Nic tijdens een van zijn vele bezoeken aan de slagvelden
van WO1. Naast hem kleinzoon Maurits. Foto: Ad van Loon.
‘Mooie plaatjes van
vroeger werken als
welkome balsem voor
de ontregelde ziel’
Wat zou ik op deze plek, in de geest van de grote Bergse literator
Anton van Duinkerken, graag de loftrompet steken over onze stad. Kon
ik, figuurlijk dan, ‘de poorten wijd openzetten’, zodat een ‘wind vanaf
’t Scheld de stad komt binnen hollen.’
In 1923 dichtte Van Duinkerken, zoals Willem Asselbergs zich als
dichter noemde, in zijn ‘jubelstadje’ Bergen op Zoom een gemoedelijk en
gelukzalig imago toe. Is dat helemaal van de aardbodem verdwenen
dan? Gelukkig niet. De stad oogt een eeuw nadien nog steeds sfeervol.
Met honderden monumenten, nieuwe of gerenoveerde woonwijken, ook
in wording. Vrijwilligers houden tientallen sport- en culturele clubs
draaiend. Vooral ‘s zomers bruist het op de Grote Markt en rond de
Binnenschelde en in de bossen tieren wandelaars en fietsers. Maar
zwerfvuil ontsiert de entrees naar de stad, wachtlijsten voor een
woning, jeugd- en thuiszorg zijn hopeloos lang, kunst kan de leegstand
van winkels in het centrum amper maskeren. Dan heb ik het niet eens
over de ogen tartende hagelwitte zandzakken aan de Kaai. Een overigens
- vooralsnog - effectieve kunstgreep van onze burgemeester om er de
historische havenmuren voor instorting te behoeden.
Geldgebrek bij de gemeente staat een structurele aanpak daarvan in
de weg. Dat geldt voor wel meer infrastructurele projecten. Zoals de
natte droom van menig Bergenaar, waarin het water terugkomt in de
vanaf 1950 gedempte haven. Herstel daarvan zou prachtig zijn. Mits
financieel verantwoord uitgevoerd èn onderhouden. Al zal ook deze
dure droom nog wel even bedrog zijn.
De heimwee naar ‘die goeie ouwe tijd’ is tegenwoordig wel een
dingetje. Je ziet het ook op social media. Mooie plaatjes van vroeger
werken als welkome balsem voor de ontregelde ziel. Al ruik je er de stank
niet op. En hoor je geen lawaai. Maar toch. Zo telt het account van de
groep ‘Nostalgische oude foto’s van Berrege voor 1960’ op Facebook
vijftienhonderd leden, dat van de groep ‘Je bent een Halsterenaar als...’
vierduizend en dat van ‘Bergen op Zoom Oud en Nieuws’ zelfs zo’n
4300. Ook op het digitale prikbord Pinterest wemelt het van geposte
prenten uit het Bergse van de vorige eeuw.
Kennelijk biedt het huidige tijdsgewricht met zijn snelle veranderingen
en polarisatie voor velen te weinig houvast. Ook de bestrijding van
de grillige coronapandemie helpt er niet aan. Het vertrouwen in onze
politieke leiders loopt snel terug. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op
16 maart 2022 zien we vermoedelijk hoe dat lokaal uitpakt. Ik hoop op
Van Duinkerkens wind: een frisse raad met meer gepassioneerde politici
met verstand van (ook financiële) zaken en een hart voor de stad.
