belang. De opbrengst
van de accijnzen op bier, azijn, zout en zeep
ging naar Bergen op Zoom ter versterking en
herstel van de vestingwerken. In 1588 kwam de
eerste beproeving door het beLeg van de hertog ... gebied en de aanwezige (huur)miLitairen o.a. de
Backxen werd eind 1588 een inname voorko
men en het beLeg opgeheven.
Busleyden in Mechelen (afb. 8). Het
Engelse Huijs heeft bij en na het beleg van de
stad in 1588 ernstige schade opgelopen. Die
werd veroorzaakt door het vertrek van een aan
zienlijk deel van de stedelingen en
bredere historische ontwikkelingen. In de
geschiedenis van Bergen op Zoom vormen de
belegeringen die de stad heeft meegemaakt
misschien wel het beste voorbeeld. Omdat Par
ma's invasie van Engeland in 1588 ... niet doorging
vanwege het verlies van de vloot (de Armada),
kon hij de bijeengebrachte troepen inzetten om
steden in de opstandige gewesten aan te vallen.
En zo sloeg hij het beleg om Bergen. In 1747
Bij het beleg van de stad door Parma in 1588
werd het huis flink beschadigd. Een reparatie
links naast het linker verdiepingsvenster kan
daarvan getuigen. Het werk is hier hersteld met
de
belegering door de troepen
onder leiding van Parma in de maanden sep
tember tot november 1588 schudde iedereen
wakker. Door slecht weer en ziekten dropen de
Spanjaarden in de nacht van 12 op 13 november
af ... De stad kreeg internationale bekendheid door
het grote beleg tussen 18 juli en 30 oktober 1 622,
toen het Spaanse leger onder leiding van Spino-
La de stad intensief belegerde. Vervolgens is er
de
Beleg van 1588
... Het eerste grote beleg van Bergen op Zoom in
de Tachtigjarige Oorlog begon op 23 september
1588. De strijd ging tussen de Verenigde Ge
westen onder leiding van Prins Maurits en de
Spaanse legers
Bergenaren nauwelijks bekend. Het beleg
van Parma in 1588, dat van Spinola in 1622 en
de verovering van Bergen op Zoom door de
Fransen in 1747 staan wel in het collectieve
geheugen gegrift.
De oudst bekende vermelding van het huis
dateert uit 1593. Enkele jaren later was het
eigendom van de drossaard. Bij het beleg
in 1588 raakte het pand zwaar beschadigd.
basis gelegd voor het latere huwelijk van
Charles Morgan en Elizabeth van Marnix. Niet
veel later kreeg Thomas Morgan onder Robert
Dudley (1532-1588), 1st Earl of Leicester, het
commando over de vesting ... Rijnberk (Rheinberg)
tijdens het beleg van die plaats door Parma.13
3. Hij was tijdens het beleg in 1588 gouverneur
van de Vesting Bergen op Zoom. Geef zijn
voor- en achternaam.
k. Wat betekent de Bergse uitdrukking Die dun
stag van de meute g'ad.
Afb. 8. Ruitergevecht
buiten Bergen op
Zoom tijdens het
beleg door Parma
in 1588. Twee van
de ruiters zijn de
gebroeders Backx.
Gravure door Jan
Luyken, gedrukt
circa 1728. Collectie
MHC.
Paulus Backx (1550-1606) was afkomstig uit
's-Hertogenbosch. Sinds 1576 diende hij - op
eigen kosten - als ritmeester in de oorlog
tegen Spanje, vanaf 1581 in dienst van de
Staten-Generaal. In 1588 ... was hij actief bij
het beleg van Bergen op Zoom, waarna hij in
november van datjaarin naam van koningin
Elizabeth I van Engeland werd geridderd. In
1592 werd hij (eerst tijdelijk, later permanent
vesting is een
aantal malen belegerd; ook hebben de troepen
van de landvoogd enige keren gepoogd haar
bij verrassing te nemen. Bekend zijn het beleg
door Parma in 1588 en door Spinola in 1622. De
stad is al
van het beleg.
Hij had al vóór zijn benoeming zelf laten
weten dat hij zich niet in staat achtte deze
taak te vervullen. Hij was niet alleen oud,
maar had last van benauwdheid op zijn borst,
veroorzaakt ... de auteur. Ook wederom dank aan drs. Jan Peeters,
conservator beheervan Het Markiezenhof, die hielp
bij het vinden van illustraties en literatuur en die altijd
bereid was over het beleg van 174-7 van
uitgegeven; een groot deel
heeft hij, met verbeteringen, verwerkt in het Précis
du siècle de Louis XV-, voor het beleg van Bergen is het
Précis zeker zo nauwkeurig.
... 19. Olaf van Nimwegen, 'Deser landen crijchsvolck'. Het
Staatse legeren de militaire revoluties 1588-1688,
Amsterdam 2006 (hierna: Van Nimwegen, Crijchsvolk),
17.
Afbeelding 1: Op deze plattegrond van Bergen op Zoom is te zien hoe de stad dooi
de hertog van Panna belegerd werd van 23 september tot 12 november 1588.
Getekend door Bartholomeus Dolendo, ca. 1610 ... . De zelfstandige
Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden was hiermee in
1588 een feit.
doordat
de haven open bleef voor aan
voer van proviand, wapens en
munitie, lukte het de Spaanse vij
anden niet om zich meester te
maken van de stad, Net als in
het jaar 1588 bleek Bergen op
Zoom ook in 1622 ... Uit angst voor nieuwe aanvallen,
werden in de jaren na het beleg
door Spinola nieuwe versterkin
gen aangelegd rond de stad.
Tot deze vernieuwingen behoor
den onder andere de forten De
Roovere
De belegeringen van Bergen op
Zoom door de hertog van Parma
(1588) en de Genuese veldheer
Ambrosio Spmola (1622) zijn be
nauwde maar trotse ijkpunten in
de geschiedenis van de stad tij
dens de ... Spanje gebleken. Het falen
van Spinola's beleg van Bergen op
Zoom toonde aan dat de tercios
de beruchte Spaanse infanteriere-
gimenten, niet meer zo onover
winnelijk waren als iedereen
dacht. Hoewel grote
In het jaar 1588 voerde Parma een
aanval uit op stad en land van
Tholen en Bergen op Zoom. Bij
de aanval op Tholen werd er ge
... Kaart uit 1622 met de vier schansen tijdens het beleg van Bergen op Zoom door Spinola.
De schansen worden afgebeeld op
een kaart uit 1622 gemaakt in ver
band met het beleg van Bergen op
Zoom door Spinola.
... Vóór de eerste fase in de aanleg
van de forten aldaar werd in het
jaar 1588 de Brabantse dijk en
omgeving geïnspecteerd en werd
in 1589 het uitdiepen van de Een
dracht uitgevoerd omdat er grote
beleg onder leiding van de hertog
van Parma, dat midden september
1588 was ingezet, had doorstaan.
Op 13 november brak Parma de
belegering af, waarmee de eerste
grote mislukking in zijn campagne
in ... schetskaart uit
1587 in relatie tot de vestingkaart van 1586 van de Staatse ingenieur
Johan van Rijswijck. (1) Nieuw onderzoek in Londen bracht nog een
kaart aan het licht uit 1588 die vervaardigd is door
het beleg van
Parma uit 1588 op schetsmatige
wijze weergeeft. Hoewel minder
nauwkeurig dan de kaart van
Wolff, blijkt hieruit wel dat teke
naars van beide partijen overeen
stemmen in de weergave van de ...
fortificaties van Bergen op Zoom
in het jaar 1588. (6).
versterken. Hiermee werd pas begon
nen na het beleg door de Spaanse
veldheer Parma, die in het najaar van
1588 tevergeefs probeerde de stad in
handen te krijgen, Er werden ravelij
nen, bolwerken en meerdere ... buiten
werken aangelegd: nieuwe verdedi
gingswerken waarmee de vesting vol
deed aan de eisen van haar tijd.
Een nieuw beleg vond plaats in 1622,
ditmaal door de Spanjaard Spinola.
Maar net als Parma
en voorschotten aan de solda
ten, om maar te zwijgen over de el
lende van een maandenlang beleg.
Bergen op Zoom had het allemaal
ondervonden en zou het ook in de
toekomst nog ervaren. Dat na de
vrede ... Maria Margaretha
van Merode trouwde in 1578 met
Jan van Wittem. In 1581 kregen zij
een dochter, Maria Mencia van
Wittem, geboren in het kasteel van
Wouw. In 1588 volgde deze Maria
haar moeder op, maar het
genoten voortrekken. De pensiona
ris van de stad verdedigde in een
uitvoerig document de houding
van de magistraat en de gezindheid
van de roomse inwoners. Die had
den in 1622 tijdens het beleg door ... 3. Maria Margaretha van Merode, nicht van Jan IV, 1567-1588
Wittem
taire eer in aanwezigheid van de men was de toezegging van 1588
prins en van de predikant Lamber- niet vergeten. De onderhandelin-
tus de Rijcke in de Grote Kerk be- gen rond 1608 over een vrede of ...
graven. Een fraai grafmonument wapenstilstand boden een mooie
herinnert daar nog altijd aan de gelegenheid om de Staten-Gene-
verdediger van de stad tijdens het raai te herinneren aan de toezeg-
beleg van
Drs. G. Huijbregts vervolgt de chro
nologische geschiedenisbeschrij
ving van Bergen op Zoom en vat
de draad op bij 1588. Bergen op
Zoom had zich kranig gehouden
tijdens het beleg door Panna,
maar de
Van het beleg van Parma tot het beleg van Spinola 1588-1622
... 1. Een slag gewonnen, maar nog
niet de oorlog 1588-1594
.
Op 12 november 1588 gaf Parma
het beleg op. Zijn koning Filips II
had een nieuwe opdracht voor
hem. Tegen zijn zin moest hij de
strijd in de Nederlanden staken om
in Frankrijk de katholieken te gaan ... Afb.9. Gevechten tijdens het beleg door Panna. De ritmeesters Parker en Backx wagen
een uitval om het Spaanse leger van de stad verwijderd te houden (Overgenomen uit:
Korneel Slootmans: Bergen op
. Een
eerste indruk hiervan geeft de
prent van het beleg van Bergen op
Zoom uit 1588. Tevens worden hier
mee de contouren zichtbaar van
de latere ontwikkeling van de vest
ing, zoals die zichtbaar is op de ... Amsterdam met hout,
dat bestemd was voor de nieuwe
fortificatie (15). Het bleek vol
doende te zijn om het Spaanse be
leg in 1588 te kunnen doorstaan,
waarbij ook de doelstelling werd
gerealiseerd dat de
Dit ca.1588 aangelegd buitenwerk of ra
velijn werd in 1591/1592 omgezet in dit
bolwerk (125).
... Van deze versterking zien wij de bin
nenzijde van de hoofdwal met daarin
drie bolwerken. Dit 'lanck retrenche
ment' werd tijdens het beleg van 1622
aangelegd tussen het bolwerk voor de
Bospoort en de
(66) SA inv. nr. 794, stadsrek. 1588/1589,
fol,16v-17v.
... (128) Tekeningen van Bergen op Zoom,
123-125, nrs. 97-99. Deze is in 1747 tijdens
het beleg van Bergen op Zoom bij beschie
tingen voorgoed verwoest: ibidem, 48.
keibestrating onder de
vloeren behouden bleef en thans
weer zichtbaar is. Bij de belegering
van de stad in 1588 is waarschijn
lijk ook de Doorne Croone ver
woest. In 1595 wordt een perceel
aan de Coeveringe Poort ... 'tot sie
raad van de Coeveringepoort' twee
'bequame' woningen gebouwd
heeft. Van de stad kreeg hij daar
voor een subsidie van 25,-.
Bij het beleg van 1747 heeft het
huis aanzienlijke schade opgelo
pen
den
Stadische starck defendirt worden)
over het beleg in 1622. Eigenlijk
was ik gelijk verkocht. Maar ja, het
was nog maar de eerste stand. Toch
maar even apart laten zetten. Drie
uur later stapte ik ... Ook het beleg van Bergen op
Zoom in 1622 heeft een aantal his
torieprenten, vooral plattegronden,
opgeleverd. Van de kaarten en af
beeldingen van het beleg in 1622
vond in 1972 een overzichts
Het Spaanse beleg van 1588
... De militaire gebeurtenissen tijdens
dit beleg zijn in 1610 op een in to
pografisch opzicht bijna ontroe
rend primitieve, maar niettemin ge
detailleerd vastgelegd op een gra
vure, die is vervaardigd
De roerige jaren zeventig en tachtig
van de 16de eeuw, gevolgd door
het beleg van de stad van Spaanse
zijde in 1588, leidden tot noodza
kelijke verbeteringen aan de ves
tingwerken. Na de bouw van
Overigens bestaan er uit deze pe
riode maar weinig vermeldingen
van het gebruik van geschut. Tij
dens het beleg van 1588 waren er
katten (geschutsopstellingen) bij
het Minderbroederklooster en de ... Het ligt in ieder geval voor de hand
dat het kanon dienst heeft gedaan
bij de verdediging van Bergen op
Zoom tijdens het beleg van 1588.
Waarom het uiteindelijk werd afge
dankt is niet duidelijk. Bij
daten, inkwartiering, drukkende be
lastingen, religieuze spanningen,
de belegering van de stad door
Panna in 1588, hadden veel bur
gers doen besluiten hun heil elders
te zoeken. De hele streek buiten de ... benaderd. Het beleg en de
verovering van Bergen op Zoom
door de Fransen in 1747 had een
nadelige invloed op de omvang en
de samenstelling van de bevolking.
Die liep terug van 8.350 (1736-
1740) tot 6.480 in
werden er verdedigbare eilandjes
aangelegd, de zogenaamde 'ravelij
nen'. Bergen op Zoom doorstond
diverse belegeringen, waarvan die
van Panna in 1588 en Spinola in
1622 het meest in de herinnering ... , het kind van de rekening'. In het 15e-eeuwse stadspaleis Het
Markiezenhof voeren meer dan 150 acteurs en figuranten dit spel
op dat zich afspeelt in de periode van het beleg van Bergen op
Zoom in 1747.
In 1584 werd bevel gegeven de
poort af te sluiten6. Wellicht is
reeds in 1577 een vestingwerk
vóór de poort aangelegd. Op kaar
ten die de situatie tijdens het beleg
van 1588 weergeven, ligt er inder ... 1588 en daarna afgetakelde poort
te zien (afb. 1-4)5.
van de
voorpoort te zien (afb. 1-3).4
In 1585 en opnieuw in 1587 werd
bevel gegeven een ravelijn of bol
werk buiten de poort aan te leg
gen. Op kaarten die de situatie tij
dens het beleg van 1588 weerge
, die het beleg van 1588
voorstellen, ligt er inderdaad een
ravelijn. In 1589 vatte men het
hier
mee de verharde weg bedoeld,
want twintig jaar later heet hetzelf
de land te liggen aan het Sint Ger-
trudisstraatje.24 Sint Gertrudis,
zegt de Bergse predikant Baselis in
zijn werkje over het beleg ... van de
stad in 1588, wordt vereerd door
bijgelovige mensen tegen de ratten
en de muizen. Het kapelletje stond
"eertyts" (dus vóór 1580) op de
Sint Gertrudisberg, "recht aen 't
verdroncken Suytlant".25
Parma belegert Bergen op 1588
... Voor velen historisch bewusten
gaat de herinnering aan 1588
schuil achter dat andere historische
jaar met twee achten: 1688. Toen
landde stadhouder Willem III in
Engeland en werd daar tot koning
was de eens zo onvermoeibare
veldheer gebroken.18
Alles bijeen genomen, komt het
beleg van 1588 er in het kader van
de nationale geschiedschrijving als
historisch feit betrekkelijk gunstig
af. De ... . Maar
wat betekende het beleg in de na
tionale geschiedschrijving? Veel
hing hierbij af van de waarde, die
men aan een militair gebeuren
hechtte. Hoe verder men zich in de
tijd daarvan verwijderde, des te
Het beleg van 1588, zo kort na de
ondergang van de Onoverwinnelij
... 4. Baselis, De obsidione en Historisch Verhael: Th. Boeree, Het beleg van Bergen op Zoom in 1588, overdruk uit "Sinte
Geertruydtsbronne" 1937-1938, 49-85.
Afbeelding van het beleg van 1588 nu voor ieder verkrijgbaar
... Als nr. 3 in de reeks "Bergen op
Zoom in kaart en beeld", uitgege
ven door de gemeentelijke archief
dienst, is thans verschenen de af
beelding van het beleg van Bergen
op Zoom in 1588, toegeschreven
De gemeentearchivaris zal een korte inleiding houden over Bergen op Zoom in 1588 en de
huisexpositie over dit beleg toelichten, die tijdens de pauze te zien is.
... Lezing door Dr. C.M. Schuiten, direkteur van de Sectie Militaire Geschiedenis van de Land
machtstaf te 's-Gravenhage over het militaire gebeuren in 1588.
om iedere aanval te weerstaan,
toen Spaanse troepen onder Par
ma van 23 september tot 12 no
vember 1588 de stad insloten en
belegerden.
... Afgezien van de tijden van oorlog
en beleg (1914-1918, 1939-1945)
waren de troepen niet meer bij bur
gers ingekwartierd, maar in kazer
nes: het voormalige Markiezenhof
(1819-1957), de Oranje
Halstersweg) stond een smoutmo-
len (oliemolen).8) Bij de gevechten
rond de stad bij het beleg in 1588
speelde de Varie Bogaert-berg een