hier mee de verharde weg bedoeld, want twintig jaar later heet hetzelf de land te liggen aan het Sint Ger- trudisstraatje.24 Sint Gertrudis, zegt de Bergse predikant Baselis in zijn werkje over het beleg ... van de stad in 1588, wordt vereerd door bijgelovige mensen tegen de ratten en de muizen. Het kapelletje stond "eertyts" (dus vóór 1580) op de Sint Gertrudisberg, "recht aen 't verdroncken Suytlant".25

Dit ca.1588 aangelegd buitenwerk of ra velijn werd in 1591/1592 omgezet in dit bolwerk (125). ... Van deze versterking zien wij de bin nenzijde van de hoofdwal met daarin drie bolwerken. Dit 'lanck retrenche ment' werd tijdens het beleg van 1622 aangelegd tussen het bolwerk voor de Bospoort en de

(66) SA inv. nr. 794, stadsrek. 1588/1589, fol,16v-17v. ... (128) Tekeningen van Bergen op Zoom, 123-125, nrs. 97-99. Deze is in 1747 tijdens het beleg van Bergen op Zoom bij beschie tingen voorgoed verwoest: ibidem, 48.